İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARI
İdrar yolu enfeksiyonları, üriner (boşaltım) sistemini oluşturan üretra, mesane, üreter veya böbreklerde görülen enfeksiyonlardır. Enfeksiyonların çoğu mesane ve üretranın yer aldığı alt üriner sistemde oluşur. Üretra ve mesane ile sınırlı kalan enfeksiyonlar büyük problemlere neden olmayabilir ancak üst üriner sisteme (böbreğe) sıçrayan enfeksiyonlar ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?
İdrar yolu enfeksiyonları her zaman belirti vermez. Bazı hastalar enfeksiyon geçirdikleri halde şikayetleri olmayabilir. Semptom gösteren hastalarda ise en sık görülen belirtiler şunlardır:
- Sürekli sıkışma hissi
- İdrar yaparken yanma
- Az miktarda ve sık sık idrar yapma
- İdrarda bulanıklık
- İdrarda kan bulunmasına bağlı kırmızı, pembe veya kola renginde idrar
- Kötü kokulu idrar
- Özellikle kadınlarda alt karın bölgesinde ağrı
İdrar yolu enfeksiyonunun böbreğe sıçradığı durum ise piyelonefrit olarak adlandırılır. Piyelonefrit yukarıdaki semptomlara ek olarak şu belirtilere de neden olabilir:
- Ateş
- Yan (böğür) ağrısı
- Titreme
- Bulantı, kusma
İdrar Yolu Enfeksiyonu Neden Olur?
İdrar yolu enfeksiyonu genellikle bakterilerin üretradan vücut içine girerek mesanede çoğalmasıyla oluşur. Normalde bağışıklık sistemi bakteri gibi mikroorganizmaların idrar yollarından temizlenmesini sağlasa da bazen bu sistem başarısız olur ve enfeksiyon gelişir.
Mesane enfeksiyonu ya da bir diğer adıyla sistit genellikle, başta E. coli olmak üzere sindirim sisteminde bulunan bakteriler tarafından oluşturulur. Üretrit olarak da bilinen üretra enfeksiyonu da yine bağırsak bakterilerinin anüsten üretraya sıçramasıyla gelişir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar da üretrite yol açabilir.
İdrar yolu enfeksiyonu kadınlarda daha sık görülür. Pek çok kadın hayatı boyunca birden fazla kez idrar yolu enfeksiyonu geçirebilir. İdrar yolu enfeksiyon riskini artıran bazı faktörler de mevcuttur. Bu risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:
- Kadın anatomisi: Kadınların üretrası erkeklerinkine oranla daha kısadır. Bu durum, bakterilerin mesaneye ulaşarak çoğalmaya başlamasını kolaylaştırır.
- Cinsel ilişki: Cinsel ilişki kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu görülme ihtimalini artırır.
- Menopoz: Menopoz sonrasında östrojen seviyelerindeki azalma, idrar yolunu enfeksiyona açık hale getirebilir.
- İdrar yolu anormallikleri: Doğuştan idrar yollarında yapısal bir bozukluk olması idrar yolu enfeksiyon riskini artırabilir. Çocukluk çağı enfeksiyonları bu açıdan mutlaka önemsenmeli ve altta yatan yapısal bozukluk olup olmadığı araştırılmalıdır.
- İdrar yolunda tıkanıklık: Böbrek taşı veya prostat büyümesi gibi durumlar idrarın mesanede hapsolmasına yol açarak enfeksiyon riskini artırabilir.
- Sonda kullanımı: Tıbbi olarak aralıklı veya devamlı idrar sondası kullanılması gerek hastalarda idrar yolu enfeksiyonuna daha sık rastlanabilir.
- Yakın zamanda geçirilmiş cerrahi işlemler: Boşaltım sistemini ilgilendiren cerrahi işlemler gibi girişimsel uygulamalar da enfeksiyon riskini artırır.
- Gebelerde şikayet olmasa bile aralıklı olarak idrar yolu enfeksiyonu kontrolü yapılmalıdır.
- Diyabet gibi sistemik hastalıklar idrar yolu enfeksiyon riskini artırabilir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Tanı ve Tedavisi Nasıldır?
İdrar tahlili ve idrar kültürü, tanı koymak için genellikle yeterli olur. İdrar kültüründe üreyen bakterinin türüne göre başlanan antibiyotik tedavisi tekrar düzenlenir.
Alt üriner sistem enfeksiyonlarının tedavisinde ağızdan antibiyotik tedavisi yeterlidir. Enfeksiyonun tamamen iyileşmesi için ilaçlara hekimin önerdiği süre boyunca devam edilir. Üst üriner sistem enfeksiyonlarının tedavisi için damar yolundan (IV yoldan) antibiyotik gereklidir, hastanın hastaneye yatırılması gerekir.
İdrar yolu enfeksiyonu problemini beklenen sıklığın üstünde yaşayan kişilere ise doktor kontrolünde;
- En az 6 ay süreyle kullanılan düşük doz antibiyotik
- Cinsel ilişki ile bağlantı enfeksiyon sorunu için ilişki sonrası tek doz antibiyotik
- Menopoz sonrası vajinal östrojen terapisi gibi tedavi yöntemleri önerilebilir.
Gerekli hijyen önerileri bu grup hastada tekrar anlatılmalıdır.
KAYNAKÇA:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/urinary-tract-infection/symptoms-causes/syc-20353447
https://www.healthline.com/health/urinary-tract-infection-adults
https://www.nhs.uk/conditions/urinary-tract-infections-utis/